به نقل از «صدای ایران»

چاه ژرف چیست؟

تاریخ انتشار: ۲۳ خرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۲۲۱۲۷۹

به گزارش صدای ایران،آب ژرف تجدیدپذیر به عنوان یکی از منابع طبیعی زیرزمینی و یک سرمایه استراتژیک در دنیا شناخته می‌شوند. با توجه به خشکسالی‌های اخیر خصوصاً در مناطق شرق و جنوب شرقی کشور، شناخت این منابع راهبردی بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است. مطالعات اکتشافی انجام شده توسط شرکت‌های دانش‌بنیان در سال‌های اخیر در این خصوص موفقیت‌آمیز بوده و با تلاش و همت متخصصان ایرانی دستیابی به این منابع در اعماق زیاد میسر شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

۱) آبهای ژرف فسیلی: این نوع آبها در طی هزاران تا دهها هزار سال و بیشتر بین دوره های پلیستوسن و میوسن در زمین  و درحین رسوبگذاری درون اعماق زمین نفوذ کرده و محبوس شده اند.

 خود این منابع دارای منشاء متفاوت هستند.مهمترین ویژگی این آبها  است که تجدید ناپذیر هستند و در چرخه هیدرولوژیکی وارد نمی شوند.در بعضی نقاط جهان مانند کشور لیبی در شمال آفریقا منابع غنی از آبهای فسیلی ژرف کشف شدند .در سال ۱۹۵۳میلادی و به گونه ای تصادفی و در زمان حفاری های نفتی این مخزن کشف شد و تخمینهای اولیه مقدار این ذخائر را تا ۱۵۰هزار کیلومتر مکعب برآورد نمود.از سال ۱۹۸۰ و در زمان حکومت معمر قذافی جهت برداشت شبانه روز حدود ۶/۵ میلیون مترمکعب از ۱۳۰۰حلقه چاه فسیلی و انتقال آن به سرتاسر لیبی حدود ۳۰ میلیارد دلار هزینه پیش بینی شده بود.این پروژه با سرنگونی قذافی بوقوع نپیوست.قابل ذکر است که آبدهی این چاهها با نوسان و تغییر روبرو بوده و از میزان آن کاسته شده است و بسباری از آنها دارایEC و SAR و TDS بالایی بودند.در مرز اردن و عربستان نیز یک آبخوان بزرگ فسیلی بنام Disiوجود دارد که قرار بود  ۹۹میلیون مترمکعب آب را به امان پایتخت اردن انتقال بدهد که به دلیل وجود آلاینده های رادیواکتیو این پروژه متوقف گردید.باید حتما دقت گردد که در بیشتر منابع آب ژرف فسیلی آثاری از آلاینده های رادیواکتیوی وجود دارد که البته می توان با بکارگیری سختی گیری این مشکل را حل کرد.این تکنولوژی در تعداد کمی کشور وجود دارد.به تازگی کشور عربستان نیز به دنبال استفاده از این نوع منابع می باشد. تعدادی ازمنابع آب فسیلی با ذوب یخهای پس از آخرین بیشینه یخچالی بوجود آمده اند. بسیاری از کارشناسان صرف نظر از نداشتن توجیه اقتصادی برداشت آنها را به دلیل شوری و تبعات محیط زیستی نمی پذیرند. 

 ۲) منابع آب با ساختار های نفتی .این آبها معمولا دارای کیفیت بسیار پایینی هستند و درحین حفاریهای عمیق نفتی به آنها می رسیم.

 ۳)منابع آب ژرف Geothrmal و معدنی که املاح فراوان دارند و غیرقابل استفاده می باشند.اگرچه از این نوع منابع می توان جهت گردشگری وآب درمانی استفاده نمود.

  ۴)آبهای ژرف آبرفتی .این نوع آبها بسته به شرایط هیدروژئولوژیکی و تکتونیکی تجدید پذیر هستند‌ در بسیاری از دشتهای کشور ما ایران چاههای آبرفتی از این دست از عمق ۴۰۰متر به بالا یاقت می شوند. مسلما تعدا اینها و مقادیر آبهایی که دارند قابل مقایسه با چاههای آبرفتی معمولی نمی باشند.

  ۵) آبهای ژرفی که تحت تاثیر گسل و حرکات گسلی در زیرزمین حرکت کرده و ممکن است از دسترس خارج بشوند ولی این از دسترس خارج گردیدن همواره به معنای بی ارتباط بودن با چرخه هیدرولوژیکی نیست.    در کشور ما اولین مرتبه در زابل سیستان و بلوچستان و در ارتفاعات هزارمسجد خراسان مطالعات آبهای ژرف صورت پذیرفت‌.اولین بار هنگامی که شرکت ملی فولاد ایران حفاری می نمود مطرح گردید.مقامات وزارت نیرو مدعی هستند که حدود ۲ میلیارد متر مکعب آب ژرف تجدید پذیر(دقت شود آبهای فسیلی که بحث این روزها است خارج از این طبقه بندی است)وجود دارد...

همچنین عمق این نوع منابع بنه به ویژگیهای خاص هر منطقه و کشوری متفاوت است.در کشورهای شمال آفریقا حدود ۷۰۰تا ۱۶۵۰ متر در اردن حدود ۱۲۰۰متر و در کشورما ایران از ۴۰۰متر به پائین را چاه ژرف تلقی می کنند.اگرچه در مناطقی مانند خراسان رضوی ،جنوبی و داشلی برون ما عملا چاههایی با اعماق بیشتر از این  داریم  که چاه عمیق محسوب می گردند نه ژرف .متاسفانه یکی از پیامدهای برداشت از آب چاههای ژرف از نوع غیر تجدید شونده مسئله Subsidence و فرونشست بالا است.اگرچه این معضل برای تمامی چاههای آبرفتی که بشدت کاهش سطح آب زیرزمینی دارند وجود دارد ولی این روند فشار هیدرواستاتیکی منفی در چاههای ژرف غیر قابل تجدید بمراتب بیشتر است.این پدیده بطور طبیعی درهنگام برداشت آب باعث کاهش فشار آب بین منفذی گردیده و فرونشست را بوجود می آورد.

ما درایران آبهای Geothermal و گرم زیادی داریم که روند پیدایش در بسیاری از آنها بی ارتباط با دو پدیده Sedimentation  و  Tectonic نیست .این دو پدیده در اعماق زمین شرایطی را از نظر تشکیل مخزن و Cap و تله بوجود آورده و باعث گرم شدن آب می گردند.بنابراین درمدیریت آبهای ژرف اولا شناخت نوع و هندسه این نوع آبها مهم است و ثانیا درصورت حتی تجدید پذیر بودن پدیریت مصرف آنها خیلی حیاتی است. بسیاری از آبهای گسلی منابع بیرون حوضه ای هستند و درصورت برداشت از این آبها مشکلات زیست محیطی  و فرونشست د  کشورما ایجاد نمی کنند.مانند چاههایی  گسلی که در بخش سرانی و منطقه گلول در خراسان شمالی وجود دارند.از آنجایی که کشور ایران در منطقه ای خشک و نیمه خشک قرار داردما مجبوریم که دیدگاهای حوضه آبریزی داشته باشیم و نسبت به عملیات آبخوانداری و آبخیزداری صحیح ،جلوگیری از فرسایش و رسوبگذاری و برداشت و مدیریت صحیح از منابع آب در بخشهای شرب ،صنعت و به ویژه کشاورزی داشته باشیم.یکی دیگر از راهها استفاده کاملا بهینه و بهره برداری با Optimal   Discharge است.این منابع خود دارای پیچیدگیهای فراوانی در مطالعه در فازهای صفر، یک و دو و اجرا می باشد چرا که قوانین جریانهای آشفته و توربیلانسی و غیر خطی در هیدرولیک جریان آنها حاکم است.در نتیجه اکیدا توصیه می گردد فقط در کشور ما بهره برداری از آبهای ژرف صرفا در نوع گسلی تجدید شونده صورت پذیرد...

هنگامی که به تاریخچه استفاده از آبهای ژرف می نگریم مشخص می گردد که درسال ۱۳۹۶ دولت با هدف تامین فوری آب شرب مردم سیستان یک بودجه ۲۵ میلیارد تومانی درنظر گرفته است.بتدریج در سال ۱۳۹۷ بیرون آمدن آب از چاه ژرف منطقه زابل در رسانه ها منعکس شد.اما همینجا اظهار نظرها و پروپاگانداهایی بسیار اغراق آمیز و فاقد وجاهت علمی مبنی براینکه رودخانه ای بزرگ در بیش از ۱۰۰۰متر از زیر ایران می گذرد.

 

آبی که به بیرون ریخته شد دارای آبدهی قابل ملاحظه ای بود ولی غافل از اینکه بخشی از Dischargeآب شامل پمپاژ گل حفاریDrill Mud بود(عمق ۲۲۰۰متر).همچنین آبی که بصورت آرتزین فوران می کند(سطح پیزومتریک  بالاتر از سطح طبیعی زمین قرار می گیرد و آب استخراج شده چون می خواهد خودرا به سطح پیزومتریک برساند فوران یا آرتزین می کند)ابتدا مقدارش زیاد است .در آنجا نیز دبی اولیه بین ۳۰ تا ۴۰ لیتر درثانیه بود ولی بعدها به ۳ لیتر درثانیه رسید.بطورکلی آب اکثر چاههای ژرف به ویژه آبهای ژرف غیرقابل تجدید دارای کیفیت پایینی هستند.در حال حاضر بین ۱۵۰۰تا ۱۹۰۰ روستا در استان سیستان و بلوچستان با مشکل "آب"روبرو هستند.حتی در خوشبینانه ترین شرایط و با آماده بودن شرایط اعتباری باز هم استفاده از این نوع منابع را توصیه نمی کنم ولی تحت شرایط خاص و برای کوتاه مدت و برای تامین آب شرب(که ماندگار نیست و سریع تخلیه می گردد)و درصورت مناسب بودن تمامی فاکتورهای کاتیونی و آنیونی مناسب برای شرب(تائید منحنی شولر)را تایید می نمایم.اگرچه همانطور که اشاره شد اینها راه حل نیست بلکه مسکنی موقت است و لذا باید به فکر جانشینی سایر راههای حاصل از مدیریت بهینه مصرف و غیره باشیم.

منبع: صدای ایران

کلیدواژه: آب ژرف نوع منابع آبهای ژرف منابع آب آب ژرف

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت sedayiran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «صدای ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۲۲۱۲۷۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

جمع‌آوری ۵۵۰ میلیارد ریال کمک برای آزادی زندانیان در آذربایجان‌غربی

به گزارش خبرگزاری صدا وسیمای مرکز مهاباد؛ رئیس کل دادگستری آذربایجان‌غربی در نشست قضایی محاکم تجدید نظر استان گفت: پارسال ۵۵۰ میلیارد ریال کمک برای آزادی زندانیان جرائم غیرعمد و محکومان مالی توسط مردم استان جمع آوری شد.

ناصر عتباتی افزود: سال گذشته همچنین ۴۴ فقره قتل در استان توسط هسته‌های جهادی بخشایش و شورای حل اختلاف به سازش ختم شد که کاری پسندیده بود.

عتباتی، با قدردانی از دادگاههای تجدید نظر اظهارکرد: قضات به عنوان الگوی علمی، تجربی و اخلاقی همکاران جوان هستند و با انتقال تجربیات گرانبهای خود مدیریت دادگستری این استان را در ارتقای عمکردها یاری می‌کنند.

وی، با بیان اینکه آذربایجان‌غربی نقش بسیار پر رنگی در تأمین امنیت کشور دارد،گفت: در این خصوص نقش مهم دستگاه قضایی بسیارحائز اهمیت است که با تلاش همه همکاران بویژه دادگاههای تجدید نظر استان این مهم رقم می خورد و با قلم و دستان قضات پاکدست استان امنیت استان و عمق کشور تأمین می شود.

عتباتی اضافه کرد: به گفته مسئولان کشوری، آذربایجان‌غربی جزو پنج استان امن کشور است.

وی، به نقش مؤثر و پررنگ مردم اشاره کرد و گفت: مردم در بسیاری از امور در کنار دستگاه قضایی هستند و این نعمت بزرگی در استان محسوب می‌شود.

رئیس کل دادگستری آذربایجان‌غربی، با اشاره به اهمیت نشست‌های قضایی گفت: آموزش یکی از امور بسیار مهمی است که نباید لحظه ای از آن غافل شد و باید برنامه های آموزشی به صورت مستمر توسط قضات با تجربه و عالم به همکاران جوان منتقل شود تا اتقان آرا و رسیدگیهای بی نقص در محاکم اتفاق بیافتد.